“Qurandan məktub var -11”

“Qurandan məktub var -11”

“Onlar xərclədikdə nə israfçılıq, nə də xəsislik edər, bunların arasında orta bir yol tutarlar”.  (Furqan, 67)

Gəlin düşünək:

İsraf nədir?
Xəsislik nədir?
Orta yol nədir və necə tapmaq olar?

Ərəbcə “srf” kökündən gələn isrāf إسراف ” daşırma, həddi aşmaq, boşa xərcləmək” mənasını verir.

Bir şeyi lazım olduğundan artıq sərf etmək israfdır.
İsraf bərəkətin yox olmasına gətirib çıxarır. Xeyirdə israf, israfda isə xeyir yoxdur.
İsraf pulu, zamanı, malı, elmi və əlində olan digər şeyləri sənə və ətrafına fayda verməyəcək şeylərə sərf etməkdir.

Bəs israf ilə səxavət arasında fərqi necə anlaya bilərik?

Səxavətli insanlar özlərinə aid olan məhsulları bölüşməyi və paylaşmağı sevirlər. Kiməsə maddi və ya mənəvi baxımdan köməyə ehtiyacı olduqda yardım etmək səxavətli olmaq deməkdir.
Zaman ayırmaqla da xeyriyyəçilik etmiş ola bilərik.

Xəsislik- insanın öz malına, mülkünə hərisliyindən və kasıblıqdan qorxaraq əmanətindən bərk yapışmasından irəli gəlir.

Ədəbiyyatda xəsislik mövzusu

Xəsislik mövzusu Roma dramaturqu Plavtın, Aristofanın komediyalarında əks olunub. Daha sonra bu mövzu Molyerin, Mopassanın, Puşkinin və Qoqolun yaradıcılığında özünü göstərir.

Antik dövrdən yazılmağa başlayan bu mövzunu M.F. Axundov ilk dəfə olaraq Azərbaycan ədəbiyyatına gətirdi.

Hamımız məlum olan “Sərgüzəştimərdi- xəsis” əsərində Hacı Qara obrazı ilə bizə olduqca xəsis və tamahkar bir tacirin həyatında baş verən hadisələrdən danışır. Pula hərislik, mal-dövlət eşqi onu insani keyfiyyətlərdən uzaqlaşdırır. Hətta xəsislik Hacı Qaraya “yalan”  danışdırır.
M.F.Axundov əsərdə göstərir ki, xəsislik yalan danışmağa vadar edən əməldir.

Dünya ədəbiyyatında xəsislik mövzusunda yazılmış yumoristik ilk müstəqil əsər olan Əl-Cahizin “əl-Buxalə” (Xəsislər) əsərində xəsisliyi tənqid edərək cömərdliyin daha yüksək dəyər olduğunu vurğulayır.

Dahi filosof Aristotel “Nikomakhos etik” əsərində yazır ki,  əxlaqi olaraq doğru olan iki uc nöqtə arasında orta olanı tutmaqdır.

Aristotelə görə mötədillik, yəni orta ölçü ilə davranmaq  ərdəmliliyin, mükəmməliyin təməl ölçüsüdür və o, buna “qızıl orta” deyir.

Xəsislik anlayışı iqtisadiyyat sahəsi ilə də əsaslı surətdə əlaqəlidir.

İqtisadçı alimlər əldə olan məhdud resursların ən səmərəli şəkildə istifadə olunması və israfın qarşısını almaq üçün nəzəriyyələr yaratmağa çalışmaqdadır.

Biz deyə bilərik ki, istehsal və istehlakın ən aşağı dərəcəsi xəsislik, ortası iqtisad, artığı israfdır. İqtisad orta yolu tapmaq, optimal həll yolunu təyin etməkdir. Yəni iqtisad elmi bizə öyrədir ki, tarazlığı qorumaq lazımdır, hər cür şəxsi və ya milli, hətta qlobal səviyyədə maddi-mənəvi hər məsələdə orta yolu tutmaq lazımdır .

Təsadüfi deyil ki, ta bineyi-qədimdən bəri filosoflar, müdriklər, peyğəmbərlər insanları orta yolu tutmağa dəvət etmişdir. Hətta atalar sözümüz də var- “nə şişi yandır, nə kababı”.

Xəsis insan

Xəsis insan bir paylaşım edəcəyi zaman sanki özündən bir parça ondan kəsilmiş kimi narahat olur və bir itki yaşacağını düşünür.

Xəsislik ruhumuzu zəhərləyən, lakin simptomlarını biruzə verməyib, səxavət duyğumuzu məhv edən, sonda isə bizi cənnətdən məhrum edən xəstəlikdir.

Allahın yaratdıqları: buludlar, çaylar, dənizlər, ağaclar və havanın bizə qarşı xəsis olmasını fikirləşək. Buludlar yağışı yalnız sudan buxarlanıb suya qaytarsa, sadəcə öz ehtiyacını ödəsə, çaylar yalnız öz yatağında dayansa və qollara parçalanmasa necə olar? Təsəvvür edilməsi belə qorxuncdur elə deyilmi?

Ey insanoğlu, bu səxavətin fərqində deyilsənmi?

Xəsislik sənin özünə etdiyin ən böyük pisliklərdəndir,  birbaşa öz ruhuna xəsis olmağındır.

Bir insanın fəqirə əl tutması, onu fizioloji doyurmasıdır. Bəs həmin insan bizə nə verir, nə qazandırır bilirsinizmi?  Mənəvi qida.  Ruhumuza zənginlik qatır. Bizim ona verdiyimizdən dəfələrlə artığını bizə verərək qəlb zənginliyimizi artırır.

Xəsislik dünya həyatında sahib olduqlarını itirmək qorxusu ilə paylaşmağı, yardımlaşmağı rədd etməkdir.

Xəsislik yanlız maddi imkanlarını gizlətmək deyil, dərdini danışanı dinləməmək, ona vaxtından ayırmamaqdır. Öyrəndiyin elmi paylaşmamaq, başqalarına öyrətməmək, salamlaşmamaq, hətta gülümsəməmək də xəsislikdir.

Hz.Məhəmməd peyğəmbər (s.ə.s) demişdir:

Əliaçığın yeməyi şəfadır, xəsisin yeməyi xəstəlik.
İndi düşünək əlaçıq yoxsa xəsis olmaq daha yaxşıdır?

Gəlin şəfa qəbul edək ruhumuza.
Əlimizdə olan var-dövlətin bizdən istifadə etməsi də xəsislikdir. Biz malımızı saxlayıb, istifadə etmirik, o isə biz fərqində olmadan bizdən istifadə edir.

Malı idarə etmək, onu zəhər, yaxud şəfa kimi qiymətləndirmək öz əlimizdədir.

Malımızı Allah yolunda və xeyir işlərdə xərcləyənlərdən olaq!

“Qurandan məktub var -11”

“And olsun göyə və Tariqə! Sən nə bilirsən ki, Tariq nədir? Zülməti yaran parlaq ulduzdur!” (Tariq surəsi, 1-3)

Quranın 86-cı surəsi olan “Tariq” “tarq” sözündən törəmiş, “səs eşidiləcək tərzdə vurmaq, döyünmək”, “şiddətlə döyünən”, “əttariqi” həmçinin gecəni, zülməti yaran, gecə doğan, deşib keçən, vuran, döyən, çalan, iti ulduz mənalarına gəlir.
Tariq ulduzundan gələn səs, sanki, bir insanın qapını vurarkən çıxardığı səsə bənzəyir.
Pulsar ulduzu (Tarıq)- ulduzların superdiv vəziyyətinə gəldikdən sonra partalması nəticəsində yaranan nebulanın içində olan və qəlb atışları kimi müntəzəm fasilələrlə(ritmlərlə) kainata radio dalğalar göndərən neytron ulduzudur. Başqa sözlə desək, superdiv ulduzlar qaranlıqda böyük partlayış nəticəsində böyük işıq yaradıb, sanki, qaranlığı yarır və ən möhtəşəm görüntülərdən birini yaradır. Bir pulsar hər dəfə öz ətrafında fırlandıqda bir vuruş edər. Başqa sözlə, siqnal göndərər. Ən surətli pulsar saniyədə 716 dəfə siqnal ötürər, yəni dünyaya 716 dəfə siqnal göndərməklə radio dalğalar ötürür, sanki qapımızı “döyür”. Pulsarın atımları arasındakı zaman aralıqları son dərəcə düzənli olur. Ən sürətli dönən pulsarlar ən gənc olanlardır.

Necə olur milyonlarca ağırlığı olan ulduzlar bir saniyədə bir neçə dəfə öz ətrafında dönür? Dönmə təsiri edən ulduzun mərkəzində çölə doğru keçən qüvvəti ulduzu dağıtmaqdan qoruyan kimdir?

Kainatda olan müxtəlif cismlərdən ultrasəslər gəlməkdədir. Bu səslərin mövcudluğunu müasir dövrdə istifadə olunan yüksək frekans algılayan cihazlarla müəyyən etmək mümkündür.
Jozelin Bell Barnell 1967-ci ildə İngiltərənin Kembric Universitetində apardığı tədqiqatlar nəticəsində nizamlı bir radio dalğasını tutmuşdu. Ancaq həmin dövrə qədər ürək döyüntüsü kimi nizamlı döyüntülərin mənbəyi ola biləcək bir göy cismi məlum deyildi. Amma 1967-ci ildə astronavtlar öz məhvəri ətrafında fırlanan nüvədəki maddə sıxlaşdıqca ulduzun maqnit sahəsinin də sıxlaşdığını və beləliklə, ulduzun qütblərində Yer kürəsinin maqnit sahəsindən bir trilyon dəfə çox qüvvə yarandığını müəyyənləşdirdilər. Bu qədər sürətlə fırlanan və bu qədər güclü bir maqnit sahəsinə malik olan bir nəsnənin – ulduzun hər fırlanmasında çox güclü radiodalğaların yaratdığı bir şüa yaydığını fərq etdilər. Bir müddətdən sonra, haqqında bəhs edilən siqnalların mənbəyinin neytral ulduzlarının çox böyük sürətdə fırlanması olduğu aydın oldu. Kəşf edilən bu neytral ulduzları «pulsar» adlandırıldı. Süpernova partlayışları ilə ölərək «pulsar» adlanan kainatın ən ağır kütləli, ən parlaq və ən hərəkətli cisimləridir. Bəzi yaşlı pulsarlar öz ətraflarında saniyədə 600 dəfə dövr edir.
Sürətlə fırlanan bu neytral ulduzun yaratdığı güclü maqnit sahəsinin Yer kürəsindən müəyyən edilə bilən güclü radiodalğaların yayılmasına səbəb olduğu təsdiqlənmişdir.
Günəşin bir neçə misli olan ulduzların sıxışması nəticəsində meydana gələn pulsarlar Quranda «Tariq» kimi bildirilən ulduzun eynisidir və Allahın elmini özündə ehtiva etmişdir. 
Mənəvi boyutu:
And olsun!
Sabah ulduzu
Gecə vaxtı gələn
Toğmaq kimi vurana…
Ulduz qaranlıq gecəni aydınladan deyilmi?
Gecələr ulduzu seyr edəndə səni düşündürən bir elm deyilmi?

Bəs bizim içimizdəki qaranlığı aydınlatan hansı ulduzdur nur qatır işıqlandırır? Allahın kəlmələri, kitabı! Qaranlıq aləmimizə nur saçan Ulduzdur. Küfrümüzü dəlib keçən! Səni nura qərq edəcək, sənə doğru yolu göstərəcək. Tariq kimi. Ulduzun “Quran” səni də ulduz edəcək.. .Qaranlıq dünyası olan insanların həyatına nur saçdıracaq. Çünki sənin qüvvən Ulduzları qüdrəti ilə Yaradan Rəbbindir. Gecə yolçusu olan ulduz.
Gecə duasının carçısıdır.
Sənin ulduzun bir elmdir. Cəhaləti dəlib keçən.. Onu dərk etdikcə heyrətə salar insanı, onda müxtəlif sirlər mövcud amma ulduz onu sevənləri və düşünənləri sevər və sirlərini onunla bölüşər. Yerə enən Adəm Göy üzündən enmiş idi. Sən də ulduz ol, Göy üzünə qalx! Nura qərq ol…Nura qərq et…
Tariq ulduzu. Gecənin qaranlığını dəlib keçərək aydınlıq yayır ətrafına. Hər kəs bir Tariq ola bilsə, əlindən gəldiyincə qaranlığa qərq olmuş ruhları, ürəkləri aydınlantsa.
Hamımız axtarıb araşdırıb Kitabın incəliklərini öyrənsək, vəhylə aydınlansaq və aydınlatsaq ətrafımızı… Bildiyini özünə saxlayanlardan olmayaq. Necə ki,Tariq ulduzu işığını özünə saxlamır,hər yeri işıqlandırır.
Kimdənsə üz çevirmək yerinə Allahın sözünü şahid tutaraq insanların Tariqi olaq. Ətrafımızı aydınlığa qərq edək…
Biz öz ətrafımızı ətrafımız da öz ətrafını aydınlatsa, pulsara çevrilər ətrafımız, dövr edər rənglənər, kainat aydınlanar…
Tariq nədir?
Gecəni yaran,
Qaranlığı yaran ulduz..
Hər birimizin qapısını dəlib kecən bir gecə yolçusu var, qəlbimizin qapısına iman gətirib, Nur gətirib, Allahın kəlmələrini…
Tariqi Rəsullara bənzətmək olar.
Quran da tariq olub Qədr gecəsində qəlbimizə endi, Qaranlığı dəlib gəldi…

12 thoughts on ““Qurandan məktub var -11”

  1. Həyat bir savaşdır,amma məqsəd qəlblərin fəthidir.Əziz könüllülərimiz,gənclər arasında Tariq ulduzu kimi qaranlığa qərq olmuş qəlbləri,ruhları aydinlatmaq nəsibiniz olsun

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir